منتور کسب و کار
فهرست عناوین
یکی از انواع منتورینگ، با در نظر گرفتن تخصص منتورها، منتور کسب و کار است. منتور کسب و کار که این روزها شاید اکثر سازمان ها، تیم های استارتاپی و شرکت های نوپا به آن نیاز دارند و گاهی خود از وجود چنین فردی بی خبر هستند.
منتور کسب و کار کیست؟
منتور کسب و کار فردی است که با داشتن دانش و اطلاعات و همچنین تجربه کسب و کار که قبلا بواسطه کسب و کار خود و یا فعالیت در کسب و کاری خاص کسب کرده است، به استارتاپ ها کمک می کند تا مسیر کسب و کار خود را به درستی یافته و قدم هایی که برای رشد بیزنس خود برمی دارند در مسیر صحیح باشد. او به نوعی هدایتگر کسب و کار و استارتاپ است و با دانشی از مباحث کارآفرینی، بازار، مشتری و تحلیل این موارد دارد، می تواند بهترین راهکار را در مورد سوالاتی که پیش روی کارآفرینان قرار میگیرد ارائه دهد.
افراد زیادی هستند که بعنوان منتور کسب و کار فعالیت می کنند اما بهترین آنها کسانی هستند که علاوه بر دانش و اطلاعات عمومی و تخصصی، تجربه نیز داشته باشند. اگرچه برخی معتقدند علاوه بر تجربه موفقیت، یک منتور باید تجربه شکست نیز داشته باشد که از نظر من این یک الزام نیست. همین که فرد تجربه حضور در یک کسب و کار و بخصوص راهبری آن را داشته باشد، بعنوان یک مزیت برای منتور محسوب می شود. تجربه راهبری کسب و کار به این معناست که منتور، خود مدیر کسب و کار بوده و یا به نوعی مسئولیت اجرایی یک بیزنس را به عهده داشته باشد.
یک منتور متخصص در حوزه کسب و کار باید از ریسک و ابهام در دنیای کسب و کار درک کاملی داشته باشد.
توانمندی ها و تجارب یک منتور کسب و کار
- مدل های کسب و کار
- مزیت رقابتی و مزیت نسبی
- ارزش کلیدی مطلق
- مشتری و مشتری مداری
- بازاریابی و کسب سهم از بازار
- اندازه بازار و تحلیل رقبا
- تفاوت بین محصول و خدمت
- شرکای تجاری و روابط عمومی
- ارتباطات بین ذینفعان که منجر به تولید ارزش شود
- راهکارهای ارتباط با مشتری
- وفادارسازی مشتری
- مدلهای درآمدی و ساختار هزینه های کسب و کار
- ابزارهای اعتبارسنجی و روش صحیح آن
- مباحث مالی و پولی و اقتصادی
- نگاهی به آینده صنعت مربوطه
- پیش بینی رشد و شناخت فرصت
- فناوری هایی که به کسب و کارها برای رشد کمک می کنند
- و …
یک منتور واقعی متخصص کسب و کارها که بعنوان Business Mentor از او یاد می شود، تمام تلاش خود را می کند که مخاطبانش را در مسیر درست کسب و کار هدایت کرده و تا حصول نتیجه در کنار آنها بماند. اما هرگز در کسب و کار شریک نمی شود یا حتی ذینفع آن کسب و کار محسوب نمی شود چرا که با این کار خود عضوی از کسب و کار شده و آگاهانه یا ناخودآگاه در تصمیم گیری هایی که ممکن است به نفع یا ضرر او باشد تاثیر می گذارد که این تاثیر گاهی فردمحور شده و موجب مسائل و حاشیه های بعدی خواهد شد.
استارتاپ ها و بخصوص کسب و کارهایی که به مراحل رشد و برداشت رسیده اند، بسیار نیازمند منتور کسب و کار هستند و بسیار پیش می آید که سازمان ها پس از مدتی چابکی خود را از دست داده و رشد آنها کاهش می یابد. در این مرحله باید به دنبال منتورهای متخصص کسب و کار باشند تا ضمن عارضه یابی، قدم به قدم در کنار کسب و کار حضور داشته و مسیر صحیح را نشان دهند.
کشور ایران با افراد با تجربه و با مهارتی که در خود پرورانده است، بخصوص در شرایط سخت اقتصادی، منتورهای قوی کسب و کاری دارد که بعنوان گنجینه های دست یافتنی کارآفرینان محسوب می شوند.
منتورینگ چیست؟
منتورینگ – Mentoring برخلاف یک ارتباط مدیریت و کارمند، مشاور و مشاوره گیرنده و یا مربی و شاگرد، یک ارتباط داوطلبانه با میل و خواسته هر دو طرف است که معمولا بدون مطرح شدن خواسته های مالی و منفعت طلبانه مطرح می شود و در این بین حتی یک مدیر نیز می تواند رابطه منتورینگ با پرسنل خود داشته باشد اما باید مواردی را در نظر بگیرد.
اگر منتورشیپ یا مربی گری (که در زبان فارسی بیشتر جا افتاده) و یا منتورینگ را بعنوان یک فرایند در نظر بگیریم، در این پروسه، یک فرد با تجربه بیشتر تجربیات و دانش و مهارت خود را به یک فرد با تجربه کمتر که به نام “منتی” مطرح می شود منتقل می کند و در این بین هر دو طرف رضایت کامل را دارند و با عشق این کار را انجام می دهند. بخصوص منتور که باید از وقت خود بگذارد. فرایند منتورینگ یک فرایند تعاملی دو طرفه است که افراد می توانند در هر نقش و جایگاه و سن و سالی داشته باشند چه مدیر یک مجموعه بزرگ باشد، چه یک کارآموز در حوزه ای خاص و چه یک فرد مسن.
ساختار منتورینگ چند فاکتور را تحت تاثیر خود قرار می دهد از جمله :
- ارتباط و حمایت های عاطفی و روانی
- هدایت شغلی و کاری
- نقش بازی کردن و انتقال تجربه
که در این بین شکل می گیرد. انتقال تجربه و دانش که منتور در طول یک پروسه طولانی یا حتی کوتاه در موضوعی خاص کسب کرده است، بخش بسیار مهمی از ماجرای منتورینگ است که با در نظر گرفتن حمایت های عاطفی روانی و در کنار هدایت به مخاطب منتقل می شود.
در تعریفی دیگر، منتورینگ بعنوان یک فرایند تعاملی، انتقال غیررسمی و بدور از تعارفات دانش و تجربه، سرمایه اجتماعی و حمایت روانی است که به فردی که در یک جایگاه شغلی قرار دارد، در کسب و کاری خاص مشغول است یا بفکر توسعه فردی خویش می باشد ارائه می گردد.
این پروسه معمولا رو در رو (فرد به فرد) است که البته گاهی فرد به گروه نیز انجام می شود و در یک بازه زمانی تقریبا طولانی مدت است و همچنین خرد – Wisdom بعنوان یک فاکتور مهم در منتور نقش مهمی را در انتقال دانش و اطلاعات و تجربه بازی می کند.
در فرایند منتورینگ، چند تکنیک بعنوان تکنیک های کلیدی مطرح است :
همراهی :
مشارکت و همراهی با توجه در مسیر، که با همراهی قدم به قدم یادگیرنده میسر می شود. حرکت شانه به شانه.
کاشت بذر در ضمیر فرد :
نتیجه ای به نام تغییر در ذات منتورینگ نهفته است. معمولا افراد به سختی برای تغییر آماده می شوند، لذا زمین بایر ضمیر فرد می بایست برای تغییر ابتدا آماده سازی شده تا زمانی که پذیرش منتورینگ را داشته باشد. تا بتوان بذر تغییر را در ضمیر فرد کاشت.
شتاب در رشد :
وقتی میل به تغییر به مراحل میانی خود میرسد، آموزش پذیری به راحتی اتفاق می افتد. در اینجا تلاش منتور در تغییر نوع نگرش و نوع نگاه فرد به حداکثر میزان خود می رسد. تغییر در الگوهای ارزشی یا حتی اولویت بندی ارزش ها و در کل تغییر در هویت ذهنی فرد.
نشان دادن :
در این مرحله، نیاز به نشان دادن است. نیاز به فعلیت در آوردن ذهنیات منتقل شده. در اینجا منتور یا تجربیات خود را به نمایش می گذارد و بیان می کند، یا مسیری را که دیگران طی کرده اند را به صورت رنگی و شفاف برای منتی بیان می کند. به گونه ای که کاملا قابل درک و قابل تصور باشد. تصویرسازی آنچه که منتقل شده از طریق انتقال بواسطه رفتار و عملکرد حال یا گذشته خود منتور. در این مرحله یکی از ابزارها، داستان سرایی یا Storytelling است.
درو کردن و برداشت :
منتور در این حالت فرد را به مرحله ای وارد می کند که خود میوه های رسیده را بچیند. آنچه را که در ضمیر ناخودآگاه خود کاشته برداشت کند. اینجا نتیجه گیری شکل می گیرد. اینکه چقدر این آموزه ها کاربردی بود و توانست فرد را پیش راند.
یک تکنیک دیگر نیز به نام روش سقراطی یا دیالکتیک وجود دارد که با سوال و جواب و پرسش و پاسخ جلو می رود تا اینکه فرد به خودآگاهی میرسد و پروسه به همین ترتیب جلو می رود. به صورتی که فرد خود پاسخ سوالاتش را از دانسته های قبلی پیدا می کند و در این بین منتور در فرایند منتورینگ صرفا خودآگاهی را در فرد تقویت کرده و او را از آنچه که هست آگاه می کند. در این تکنیک سوال و جواب به صورت هدفمند و آگاهانه پرسیده می شود. ابتدا موافقت و همراهی فرد جلب شده و سپس حرف های ضد و نقیض او آشکار شده و با بهره گیری از مواضع خود فرد، ادعا و گفته هایش رد می شود.
انواع منتورینگ
چند منتوری : در این روش فرد چندین منتور در حوزه های مختلف دارد که می تواند از هر کدام از آنها دانش و تجربه خاصی را فراگرفته و از آن استفاده کند. این یک مبحث جدید است که اخیرا باب شده.
منتور تخصصی : منتورهای می توانند در حوزه ای خاص تخصص داشته باشند. برای مثال فرد قصد دارد صرفا برای بحث کسب و کار خود منتور داشته باشد. این فرد صرفا در زمینه کسب و کار منتوری می کند و تجربیات و دانش خود را منتقل می کند. این منتورهای متخصص دانش و آگاهی و ترندها و مباحث روز را در مورد آن تخصص می دانند و در موردش آگاهی دارند.
منتور صنف و صنعت خاص : این منتور علاوه بر اینکه در حوزه ای خاص تخصص دارد، نسبت به سرمجموعه های آن صنعت یا صنف نیز اطلاعات کلی دارد و به نوعی کاملا بر موضوع مربوطه سوار است و می داند که گذشته و آینده و حال این حوزه به چه صورت بوده، هست و خواهد بود.
منتور سازمانی : منتورینگ سازمانی نوعی خاص از ارائه مشاوره است که در یک سازمان بر اساس نیازهای آن سازمان و گپ ها و مشکلات همان سازمان انجام می شود. به این صورت که منتور از چون و چند سازمان مطلع بوده و در مورد آن آگاهی کامل دارد و در این زمینه می تواند خدمات منتورینگ را ارائه کرده و در مقابل هزینه را دریافت کند. منتورهای سازمانی بیشتر شبیه مشاوران هستند.
منتور تکنولوژی : این یک ترند جدید در دنیای منتورینگ است.این فردی است که خوره فناوری بوده و در مورد انجام کارها بواسطه فناوری های نوین دانش و اطلاعات جامعی دارد و می تواند ارزش آفرینی زیادی برای سازمان داشته باشد.
منتورینگ رسمی و غیررسمی
یک دسته بندی دیگر، منتوری را به دسته بندی رسمی و غیررسمی تقسیم می کند. این نوع دسته بندی به سازمان و شخص برمی گردد. رسمی، در سازمان ها و با برنامه های خاصی که از پیش چیده شده و الگو و روش دارد جلو می رود و غیررسمی بیشتر برای اشخاص به صورت فرد به فرد همانطور که اشاره شد بر میگردد.
منتورینگ برعکس
این نوع از منتورینگ که از حدود سال 2000 به بعد شکل گرفته و توسط نسل جدید که با تکنولوژی زندگی خود را آغاز کرده اند انجام می شود. کوچکترها بزرگترها را هدایت می کنند تا از فناوری های نوین، شبکه های اجتماعی، وب و فناوری اطلاعات و ارتباطات برای داشتن زندگی بهتر بهره مند شوند. البته بزرگترها نیز در این بین حرف هایی برای گفتن دارند که می تواند برای نسل جدید عاشق تکنولوژی مفید باشد 🙂 همیشه.
